De bouw en de boeren kunnen elkaar verder helpen

De bouw en de boeren kunnen elkaar verder helpen

[bron FD] Onno Dwars Norbert Schotte 19 nov '21 17:30

Als we zo doorgaan is het CO2-budget voor de bouwsector binnen enkele jaren op. Een transitie naar zogenoemde biobased bouw (met hout, vlas en stro) biedt de oplossing. Daarmee kunnen bouw en landbouw elkaar naar een nieuw tijdperk brengen, stellen Onno Dwars van Ballast Nedam Development en Norbert Schotte van VORM in hun opiniebijdrage.

Voor even was Glasgow de belangrijkste plek op aarde. Niet eerder was het zo duidelijk: wij zijn de laatste generatie die onherstelbare klimaatverandering kan voorkomen. Er is veel gesproken over ons carbonbudget. Om stijging tot 1,5 graad te beperken, is berekend dat er mondiaal maximaal 400 gigaton CO2 aan budget beschikbaar is. Voor de duidelijkheid: dit geldt voor de eeuwigheid. Elke ton CO2-emissie erboven leidt tot verdere opwarming en is in strijd met de klimaatdoelen van Parijs.

De bouw- en vastgoedsector speelt hier een essentiële rol. ‘Glasgow’ toont dat we als keten niet langer kunnen wachten op overheden. Dit betekent dat de sector zelf de eigen negatieve impact moet afbouwen én daadwerkelijk moet bijdragen aan positieve impact. Omdat het moet, maar ook omdat het kan.

Eerst wat feiten op een rij. In Nederland is nog een CO2-budget van zo’n 1000 megaton beschikbaar. De afgelopen vijf jaar was de gemiddelde CO2-uitstoot 184 megaton. Zelfs als we elk jaar onze CO2-emissie met 10% verlagen ten opzichte van 2020, hebben we binnen 10 jaar het volledige budget verbruikt. We spreken hier dus niet meer over code rood, het is code zwart. Bij een volgend Urgenda-vonnis volgt onvermijdelijk een CO2-lockdown.

Lockdown en bouwstop

Het CO2-budget voor onze sector bedraagt nog 100 megaton. We verbruiken nu meer dan 20 megaton per jaar. Ook met de huidige politieke instrumenten als MPG (Milieu Prestatie Gebouwen) en BENG (Bijna Energie Neutrale Gebouwen) zijn we vóór 2030 ruimschoots door het carbonbudget heen. Als Nederland zich alleen focust op het doel om in 2050 CO2-neutraal te zijn, is de huidige koers zonder aanvullende ambitie catastrofaal. Dit geldt niet alleen voor de bouw- en vastgoedsector, maar ook op nationale en mondiale schaal. Conclusie is dat er met de huidige koers in 2030 geen CO2-budget meer beschikbaar is om te kunnen bouwen. Met als gevolg een CO2-lockdown én een bouwstop.

‘Zelfs als we elk jaar onze CO2-emissie met 10% verlagen ten opzichte van 2020, hebben we binnen 10 jaar het volledige budget verbruikt’

Dit moet dus anders. Maar er is hoop, zo laat de sector zelf al zien. De eerste klimaatpositieve gebouwen, die energieleverend zijn en die méér CO2 opslaan dan uitstoten, zijn er al. Het is vandaag al mogelijk om met een gemiddelde nieuwbouwwoning zo’n 40 ton CO2 op te slaan. Dit uiteraard wanneer we biobased materialen gebruiken, zoals hout, vlas en stro. Hiermee verdringen deze woningen ook nog eens 48 ton CO2 per woning, doordat er geen beton en staal wordt gebruikt.

Wordt de jaarlijkse nieuwbouwproductie van 70.000 woningen ontwikkeld met biobased materialen, dan levert dit 2,8 megaton CO2-opslag per jaar op. Tot 2050 heeft dit enorme potentie: in plaats van nog 100 megaton CO2 uit te stoten, wordt 80 megaton CO2 opgeslagen.

Niet alle gebouwen zijn gelijk. Door per type gebouw kansen te verkennen en normen te verscherpen, kunnen we sectorbreed meer CO2 opslaan dan we uitstoten. Bovendien betreft deze rekensom alleen de woningbouw, die 23% van de bouwproductie beslaat. Wat zal de impact zijn wanneer ook binnen utilitaire werken en renovatie meer biobased gebouwd gaat worden? Nog een voordeel: de rekensom is slechts een doorkijk naar de komende 10 jaar. Dit betekent dat de potentie tot 2050 nog véél hoger is. Kortom, zo kunnen we de eerste sector zijn die klimaatpositief is.

Versnelling

De bouwsector laat zien energieleverende én CO2-negatieve gebouwen te kunnen ontwikkelen. Nu is een versnelling nodig. Dit vraagt een transitieplan, waarbij de overheid de bouw- en vastgoedsector aan de landbouw koppelt.

De geschiedenis leert dat zo’n samenwerking tussen overheid en markt werkt. Bijvoorbeeld het Lente-Akkoord uit 2008. Deze samenwerking leidde ertoe dat ‘bijna energieneutrale gebouwen’ met een onderbouwd economisch waardesysteem nu de standaard zijn.

Nu is het doel om klimaatpositieve gebouwen te maken en binnen het carbonbudget te blijven. Energieleverende gebouwen met CO2-opslag zijn hiervoor het middel. Deze manier van ontwikkelen is nog initieel duurder, maar door het creëren van de juiste condities vanuit de overheid, kan dit snel betaalbaar en zelfs concurrerend worden. Een volwaardig alternatief voor CCS (Carbon Capture and Storage) is in Glasgow gepresenteerd door ASN Bank, Climate Cleanup en Gideon: CSC (Construction Stored Carbon). Dit is een meetmethode om CO2-opslag financieel te gelde te kunnen maken voor de bouw-, vastgoed- en landbouwsector.

‘Nu de veestapel fors moet inkrimpen biedt de transitie naar biobased materialen een enorme kans voor de agrarische sector’

Voor de agrarische sector biedt een transitie van CO2-intensieve producten naar biobased materialen een enorme kans nu de veestapel fors moet inkrimpen. Door CO2-opslag te gelde te maken, ontstaat er een verdienmodel voor het telen van biobased gewassen. Deze gewassen kunnen ingezet worden als bouwmateriaal en daarmee langdurig CO2 opslaan.

Boer als hofleverancier

Op deze wijze kan de landbouwsector hofleverancier worden van grondstoffen voor bouwmaterialen en zo bijdragen aan een klimaatpositieve leefomgeving. Zo’n verandering leidt tot een nieuwe manier van denken, waarbij we stoppen met het minimaliseren van de negatieve impact en juist inzetten op maximalisatie van de positieve impact. Daarnaast zal deze manier van bouwen leiden tot een verdere industrialisatie van de bouw. Dit heeft als bijvangst een oplossing voor het stikstofprobleem en draagt verder bij aan een circulaire bouweconomie.

Laten we daarom samenwerken voor energieleverende en CO2-negatieve gebouwen in 2030. Zo kunnen we van een bedreiging voor de sectoren een kans maken. Waarbij niet alleen de bouw- en landbouwsectoren worden hervormd, maar ook onze samenleving als geheel profiteert.

Onno Dwars is ceo van Ballast Nedam Development. Norbert Schotte is manager Innovatie & Duurzaamheid bij bouwende projectontwikkelaar VORM.

Lees het volledige artikel: https://fd.nl/opinie/1420103/de-bouw-en-de-boeren-kunnen-elkaar-verder-helpen